Сайдар, үүнэр Сахам сирэ
Ефимова Пелагея Михайловна,
воспитатель,
МБОУ “Салбанская СОШ имени Е. М. Ларионова”,
Республика Саха (Якутия), Намский улус, с. Хонгор-Бие
Сыала:, Саха сирин устуоруйатын билиһиннэрии, Нам улууһуттан төрүттээх биллиилээх дьоҥҥо убаастабылы иитии: оҕолору коллективка түмүү, сиэрдээх буолууга, ийэ дойдуну таптыырга иитии
Соруга: Саха Өрөспүүбүлүкэтин салайар уорганыгар үлэлээбит И.Е Винкуровы , Саха Автономиятын төрүттэспит М.К. Аммосовы билиини чиҥэтии: оҕолор көхтөөхтүк кытталларын ситиһии, артыыстыыр, бэйэ – бэйэлэрин кытта бодоруһар дьоҕурдарын сайыннарыы.
Интеграция: оҕо билэр – көрөр дьоҕурун сайыннарыы, оҕо тылын – өһүн сайыннарыы , кэрэни өйдүүр дьоҕурун сайыннарыы, эти – сиини сайыннарыы, уопсастыбаҕа сылдьар, бодоруһар дьоҕурун сайыннарыы.
Туттар тэриллэр: ИКТ,презентация,аудиозапись, ыстакааннар, тэриэлкэлэр, хаар, муус, о/оонньуута: «Хабылык” , өҥнөөх эрэһииҥкэлэр
1.Дьарык киириитэ: Үтүө күнүнэн, оҕолор! Гудмонен чылдрен! Здравствуйте, дети! Вы в какой стране живете? (Якутия) Правильно! А РС (Якутия) входит в состав России. Кто президент РФ? ( В.В. Путин) Давайте все встанем в круг. Мы с тобой подружимся,
А потом покружимся,
Снова за руки возьмемся
И друг другу улыбнемся!
Воспитатель: Вы дружные ребята? (ответы детей). Молодцы1 Сейчас какое время года? (весна). Давайте сейчас послушаем стихотворение 2. Сүрүн чааһа: Агния Барто «Весна» ( читает Санаайа Сидорова). Иитээччи: Махтал! Ханнык дьыл кэмэй? (саас) Кыһын саастан туох уратылааҕый? (хаар ууллар, халлаан сылыйар,дьон чараастык таҥналлар), (ааны тоҥсуйаллар, Аан Алахчын хотун киирэр)
Аан Алахчын хотун: Үтүө күнүнэн! Салбаҥҥа саас кэллэ. Оҕолоор,биһиги Сахабыт сирэ саамай улахан иэннээх, тымныы регион. Онтон 2021 сыл Россияҕа наука сылынан буолар. Онон биһиги опыт оҥоруохпут. Бу тугуй? (хаар). Бу киллэрбит хаарбыт уларыйыа дуо? Уу ханна баарый? (өрүс, күөл, кран). Уу туохха нааданый? Киһи уута суох олоруо дуо? ( суох) .Бу хаарбытын дьарык бүтүүтэ көрүөхпүт. Сөбүлэһэҕит дуо? 3. Опыт: Хаары, ууну кэтээн көрүү 4.Иитээччи: Саха сирин Ил Дархана кимий? (А,С,Николаев)
– Саха сирэ туох баайдааҕый?(чох, ниэп, кыһыл көмүс, алмаас, күндү таастар)
-Саха сирин автономиятын төрүттэспит, Нам улууһуттан төрүттээх салайааччы кимий? (М,К,Аммосов)
-Ыам ыйын 9 күнүгэр туох күнүн бэлиэтээбиппитий? (Кыайыы 76 сыла)
-Немец фашистарын утары сэриилэһэн кыайбыт күн буолар. Биһиги эһээлэрбит, чугас дьоннорбут эйэлээх олоҕу аҕалбыттара. Аҕа Дойду сэриитин кэмигэр ыарахан олох, сут- кураан саҕаламмыта. Элбэх саха дьоно аччыктаан өлбүттэрэ. Бу кэмҥэ Саха Өрөспүүбүлэкэтигэр Совнарком бэрэссэдээтэлинэн И.Е Винокуров үлэлээбит. Кини хас биирдии ыалга сүөһү биэрэргэ сорудахтаабыт. Онон элбэх ыалы өлүүттэн быыһаабыт. Нам улууһугар 2021 сыл – И.Е. Винокуровка ананар. Онтон Саха сиригэр – Доруобуйа сыла. Онтон доруобай буоларга тугу гыныахха сөбүй? (битэмииннээх ас, ыраастык тутта сылдьыы, спордунан дьарыктаныы). Үҥкүүлуур эмиэ доруобуйаҕа туһалаах. Анна Прокопьева суруйбут ырыатынан үҥкүүлүөхпүт. Бу Санаайа эбээтин ырыата 5.Флешмоб: «Салбаҥ вальса» А.Прокопьева
Иитээччи: Оҕолор, бу туох бэлиэтэй? (Олимпиада кольцота). Онтон быйыл ОлимпиадаФранцияга. Саха сириттэн уһуну сүүрэр спортсмен кыттар. Ол кимий? (Сардаана Трофимова).
Иитээччи: Биһиги өрөспүүбүлүкэбитигэр сахалыы остуол оонньууларыгар күрэхтэр буолаллар. Ханнык оонньуулары билэҕитий? ( хабылык, хаамыска, тырыыҥка, күөрчэх). Иитээччи: Оҕолор, хабылык оонньуугут дуо? Бу оонньууга ким маһы хабан ылбыт ол маска суруллубут буукубаттан тыл толкуйдуур. Онтон тылын хас сүһүөхтээҕин этэр. Ким сөпкө толкуйдаабыт кыайар. 6. О/оонньуута: “Хабылык”
7.Иитээччи:Быйыл Манчаары спартакиадата ханна буоларый?( Бэрдьигэстээх, Горнай). Онно өбүгэлэрбит оонньууларыгар, ханнык көрүҥнэргэ күрэхтэһэллэрий? (хапсаҕай, сүүрүү, атах оонньуулара, мас тардыһыы уо.д.а) Дьэрэ, аны кылыыга күрэхтэһэн көрүөхпүт. Күрэх: “Кылыы”
- 5 чыыһыла састааба (ойуунан резинканы тарбахха кэтэн кэпсээһин)?
9.Түмүктүүр чааһа. (Рефлексия.) Оҕолоор, ким дьарыгы сөбүлээбит кыһыл сибэккини ылар, онтон ким сэҥээрбэтэх халлаан күөх сибэккини ылар уонна быһаарар. Оҕолорго мэтээл туттарыы ( түргэн толкуйдаах, саамай сымса, чуолкай тыллаах, көхтөөх кыттааччы, үтүө үҥкүүһүт, бигэ билиилээх)
