“Бухатыырдар уонна Кыыл- Хотой” улахан уонна бэлэмнэнии болох оҕолоругар аналлаах ыһыах күрэхтэһиитин сценарийа.

Дмитриева Надежда Петровна,
воспитатель,
МБДОУ Детский сад №20 “Чуораанчык”,
Республика Саха (Якутия), Оймяконский улус, с. Оймякон

Сыала:- Обугэ угэьин , сиэрин-туомун уйэтитии;

– Эт-хаан оттунэн сайыннарыы,  дэгиттэр сайдыыларын быьаарыы.

– Кыргыттары , кыра о5олору ата5астыыр куьаганын туьунан иитии.

Оруолларга: 

Улахан дьон– Эмээхсин  уонна  Тойон кыыл Хотой.

 О5олор:  Уолаттар- бухатыырдар

Кыргыттар- Туйаарыма Куолар

(Музыка тыаьыыр)

Ыытааччы: – Арай биирдэ бэрт ор сыллаа5ыта биир эмээхсин олорбута уьу.

(Эмээхсин киирэн олорор.)

Ыытааччы: –Эмээхсин 7 бухатыыр уолаттардаах эбит. Бу уолаттар тугу                          барытын сатыыр, кыайар-хотор эбиттэр. Онон ийэлэригэр туьалара-комолоро элбэх эбит.

• «Бухатыырдар ункуулэрэ» – уолаттар толорууларыгар.

(Ункуулээн бутэн  баран, сыана иннигэр тураллар)

Эмээхсин:- Уолаттарым барахсаттар! Мантан икки костоох сиргэ биьиги тойоммут-атыыьыт киьи баар. Ол киьи кыргыттарын бэ5эьээ, кыыл-Хотой уоран илдьэ барбыт. Тиийэннит ол кыргыттары быыьаан! Кыыл-Хотойу кыайын!

Ыытааччы: –Уолаттар ийэлэрин кытта бырастыылаьан баран айанна туруналлар.

(Сыана фона кыыл-Хотой олорор сирин костуутугэр уларыйар. Уолаттар музыка до5уьуолунан  круг эргийэллэр. Бу кэмнэ сыанага кыыл-Хотой кыргыттары кытта киирэн олороллор).

Ыытааччы: – Баран иьэллэр, баран иьэллэр. Арай биир туох да баьа-ата5а биллибэт, урдуку чыпчаала былыкка тиийбит бэрт улахан мас уунэн турар сиригэр тиийэн кэлбиттэр. Онно дьэ тойон кыыл-Хотой уйаланан сытар эбит.

1

Бухатыыр:- Хотой-Кыыл! Курэс былдьаьан, кыргыттары быыьыы кэллибит!

Кыыл-Хотой: – Бу манан аллаах, хантан куорэс кына тустугут?! Кыргыттары быыьыы кэлибит диигит дуо? Кыргыттары быыьыаххытын багарар буоллаххытына, мин курэхтэьиилэрбэр курэхтэьин! Бастакы курэхтэьиим аата …

1. «Илии баттаьыы».
2. «Мас тардыьыы».
3. «Таас кото5уу».
4. «Ат суурдуутэ».
5. «Очос о5ус».
6. «Хотойу эккирэтии».

Кыыл-Хотой: -Дьэ кырдьык да куустээх-уохтаах бухатыырдар эбиккит.  Курэхтэрбин кыайан-хотон кыргыттары быыьаатыгыт. Мин эмиэ эьиги курдук куустээх , сымса буолуохпун ба5ардым. Миэхэ баьаалыста субэлээн , хайдах бухатыыр буолабын?

Бухатыырдар: – Бухатыыр буолуоххун багарар буоллаххына элбэхтэ дьарыктаныахтааххын, элбэ5и аьыахтааххын уонна коно майгылаах, учугэй бэрээдэхтээх буолуохтааххын. Хаьаан да кыргыттары, кыра о5олору ата5астыа суохтааххын. Дьэ оччого дьиннээх бухатыыр буолуон!

Кыыл-Хотой: – О5олоор, миигин баьаалыста бырастыы гынаргытыгар кордоьобун! Аны хаьан да кыамматы- кыргыттары, кыра о5олору ата5астыам суо5а! Чэ мин бардым дьарыктана. Корсуоххэ диэри, о5олор!

(Кыыл-Хотой тахсан барар. Музыка тыаьыыр. Уолаттар кыргыттары сиэтэн сыана иннигэр а5алаллар).

Ыытааччы: – Дьэ ити курдук бухатыыр уолаттар кыргыттары быыьаан дойдуларыгар тоннон кэлбиттэр.

(Эмээхсин киирэр).

Эмээхсин: – Дорооболорун кыргыттар! Олус да кэрэ кыргыттары быыьаабыт эбиккит. Эчи суьуохтара да уьунуон!

– Чэйин эрэ, саамай уьун суьуохтаах кыыьы талыаххайын эрэ.

2

• «Уьун суьуох» – кыргыттарга курэх.

Эмээхсин: – Билигин кыргыттар тоьо учугэйдик аны миинньэллэрин коруоххэйин.

• «Ат суурдуу» (Айаас аттары атахтарынан кыбыйан суурэллэр. Бастаан суурэн кэлбит кыыс кыайыылаа5ынан быьаарыллар).

Эмээхсин: -Оо корун эрэ , кыргыттар! Олус да кырасыабай лыах кото сылдьар ! Чэйин эрэ , хайа кыыс ити лыа5ы ситэр эбитий!

• «Лыах эккирэтии» .

Ыытааччы: – Кунду о5олор , тороппуттэр уонна ыалдьыттар  Саха сирин урун тунах ыьыахтара са5аламмыттарынан  Эгэрдэ! Саха сана сыла кэлбитинэн! Чэгиэн буолун!  Уонна бугунну  олонхо дойдутугар баран курэхтэспит о5олорбутугар на5араадалары  туттарарбытын конуллээн!

(Фанфары тыаьыыр. На5араадалары туттарыы).