Тиэкиһи кытта үлэ 3-4 кылаас

Кугасова Сахаяна Ивановна,
учитель начальных классов,
МБОУ “Хаданская СОШ имени Г. Т. Семенова”,
Республика Саха(Якутия), Сунтарский улус, с. Агдары

Биһиги оттуу сылдьан, Хайаана диэн сиргэ төрөөбүт хотойу көрбүппүт. Кини биир оҕолоох этэ. Оҕото бэйэтин саҕа улахан да, ыраах көппөт. Уйатыттан сиргэ түһэр, сиртэн олорор мутугар көтөн тахсар. Сарсыарда ийэтэ бултуу барарыгар, мутукка олорон хаалар. Киэһэ ийэтэ кэлиэр диэри мутугар ол курдук олорор. Маһынан халбарыччы астахха, кыыһыран түүтүн сахсатар, өрө үллэн тахсар уонна сүр үлүгэрдик чаачыгыраан саҥарар. Оннооҕор өлбүт турааҕы аҕалан тиит анныгар ууран кэбистэххэ, ийэтэ кэлиэр диэри сиэбэт. Киэһэ ийэтэ кэллэҕинэ эрэ сиргэ түһэр.

Ийэтэ сорох ардыгар сүүрбэччэ көстөөх өрүстэн балык аҕалар. Оччоҕо үөрүү-көтүү, сапсыныы бөҕө. Ийэтин кэһиитин кытта холбуу били турааҕы эмиэ сиэн кэбиспит буолар.

Оттон сарсыарда көрдөххө, ийэтэ барбытын кэннэ хотой оҕото бэҕэһээҥи мутугар эмиэ бобуччу тутуһан, баҕыырдаах тыҥырахтара килэһэн, тумса токуруйан олорор буолар. Ийэтин тылын олус истимтиэ, ийэтэ барарыгар ханна олордубутай да, онтон уһун күнү быһа биирдэ халбарыйан көрбөт.

1. Айымньы көрүҥүн бэлиэтээ:

А) остуоруйа

Б) кэпсээн

В) хоһоон

2. Кэпсээн хас чаастан турарый?

А) 3

Б) 4

В) 2

3. Кэпсээҥҥэ ханнык дьыл кэмэ көстөрүй?

Эппиэтэ: ________________

Быһаар ____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Этиини ситэрэн суруй.

Маһынан халбарыччы __________, кыыһыран __________ сахсатар, өрө ______ тахсар уонна сүр _________ чаачыгыраан ____________.

5. Ийэтэ өрүстэн балык аҕаллаҕына хотой оҕото хайдах үөрэрин тиэкистэн булан суруй.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

6. Кэпсээн ис хоһоонугар сөптөөх этиилэри бэлиэтээ:

• Биһиги оттуу сылдьан, Хайаана диэн сиргэ төрөөбүт хотойу көрбүппүт.
• Кини икки оҕолоох этэ.
• Сарсыарда ийэтэ бултуу барарыгар, мутукка олорон хаалар.
• Өлбүт турааҕы аҕалан тиит анныгар ууран кэбистэххэ сиэн кэбиһэр этэ.

7. Тоҕо өлбүт турааҕы аҕалан тиит анныгар ууран кэбистэххэ, ийэтэ кэлиэр диэри сиэбэтий? Бэйэҥ санааҕын суруй.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

8. Ийэ хотойу хайдах көтөр дии санаатыҥ? Бэйэҥ санааҕын суруй.

_________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

9. Кэпсээн ис хоһоонунан этиилэри сааһылаа.

А) Ийэтин тылын олус истимтиэ, ийэтэ барарыгар ханна олордубутай да, онтон уһун күнү быһа биирдэ халбарыйан көрбөт.

Б) Оҕото бэйэтин саҕа улахан да, ыраах көппөт.

В) Ийэтин кэһиитин кытта холбуу били турааҕы эмиэ сиэн кэбиспит буолар.

Г) Киэһэ ийэтэ кэллэҕинэ эрэ сиргэ түһэр.

Эппиэтэ: _________________

10. Тиэкиһи сирдэтэн ыйытык боппуруоста толкуйдаа. Өйдөө, ыйытыыҥ тиэкис ис

хоһоонугар сөп түбэһиэхтээх.

____________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Эппиэттэрэ:

1. Б
2. А
3. Сайын. Биһиги оттуу сылдьан, Хайаана диэн сиргэ төрөөбүт хотойу көрбүппүт.
4. Маһынан халбарыччы астахха, кыыһыран түүтүн сахсатар, өрө үллэн тахсар уонна сүр үлүгэрдик чаачыгыраан саҥарар.
5. Оччоҕо үөрүү-көтүү, сапсыныы бөҕө.
6. 1, 3
7. Учуутал сыаналыыр
8. Учуутал сыаналыыр
9. Б, Г, В, А
10. Учуутал сыаналыыр